Cannabis en legalisering: hoe zit het wereldwijd?

De discussie over cannabis en legalisering speelt al tientallen jaren. Waar de ene regering het gebruik en de verkoop van cannabis streng verbiedt, kiezen andere landen juist voor regulering of volledige legalisering. Deze verschillen zorgen voor verwarring en vaak ook voor een levendige internationale discussie. Hoe staat het er wereldwijd voor met cannabis?

Waarom legalisering een belangrijk thema is

Cannabis is wereldwijd één van de meest gebruikte drugs. Dat maakt het een interessant onderwerp voor wetgevers. Overheden worstelen met vragen als: moet je cannabis verbieden en daarmee een zwarte markt in stand houden, of reguleren en de controle zelf in handen nemen?

De voorstanders van legalisering benadrukken vooral de voordelen: minder criminaliteit, belastinginkomsten voor de staat en meer veiligheid voor gebruikers. Tegenstanders vrezen juist voor meer gebruik onder jongeren en gezondheidsrisico’s.

Cannabis in Europa

Europa heeft geen eenduidig beleid. Elk land bepaalt zijn eigen regels, wat zorgt voor grote verschillen binnen de Europese Unie.

• Nederland: Internationaal bekend door het gedoogbeleid. Coffeeshops mogen cannabis verkopen, maar productie en groothandel zijn officieel verboden. Dit noemen we ook wel de “achterdeurproblematiek.” Sinds kort loopt er een experiment met legale wiettelers om dit probleem aan te pakken.

• Duitsland: In 2024 heeft Duitsland cannabis deels gelegaliseerd. Volwassenen mogen in beperkte mate zelf kweken en bezitten. Clubs kunnen collectief planten telen.

• Frankrijk en Zweden: Hier zijn de regels juist streng. Cannabisbezit kan leiden tot hoge boetes of gevangenisstraffen.

• Portugal: Het land koos in 2001 voor decriminalisering van alle drugs, waaronder cannabis. Gebruik wordt niet strafrechtelijk vervolgd, maar gezien als een gezondheidskwestie.

Deze uiteenlopende benaderingen laten zien dat Europa nog lang niet op één lijn zit.

Cannabis in Noord-Amerika

In Noord-Amerika zien we de afgelopen tien jaar een enorme verschuiving.

• Canada: In 2018 werd cannabis volledig gelegaliseerd voor zowel recreatief als medicinaal gebruik. Het land geldt sindsdien als een voorbeeld voor andere staten.

• Verenigde Staten: Het federale verbod geldt nog steeds, maar steeds meer staten hebben hun eigen regels ingevoerd. In staten zoals Californië, Colorado en New York is cannabis volledig legaal. Andere staten staan alleen medicinale cannabis toe, en weer andere verbieden het nog steeds. Dit leidt tot een lappendeken van wetgeving.

Het succes in sommige Amerikaanse staten, zoals belastinginkomsten en dalende criminaliteit, voedt de internationale discussie over legalisering.

Cannabis in Zuid-Amerika

Ook in Zuid-Amerika groeit de beweging richting regulering.

• Uruguay: Dit land was in 2013 het eerste ter wereld dat cannabis volledig legaliseerde. Inwoners kunnen cannabis kopen in apotheken, lid worden van een club of thuis kweken.

• Colombia: Medicinale cannabis is legaal en er zijn experimenten met bredere regulering.

• Brazilië en Argentinië: Hier is het bezit van kleine hoeveelheden gedecriminaliseerd, maar recreatief gebruik wordt nog niet breed toegestaan.

De landen in Zuid-Amerika kiezen vaak voor pragmatische oplossingen, omdat de strijd tegen illegale drugscriminaliteit er al decennia speelt.

Cannabis in Azië

In veel Aziatische landen zijn de regels bijzonder streng. Hier kan cannabisbezit leiden tot hoge gevangenisstraffen of zelfs de doodstraf. Toch zijn er ook uitzonderingen.

• Thailand: In 2022 verraste Thailand de wereld door cannabis grotendeels te legaliseren. Het land wil zich profileren als centrum voor medicinale cannabis en toerisme.

• India: Cannabis wordt op sommige plaatsen nog steeds traditioneel gebruikt, bijvoorbeeld tijdens religieuze festivals, maar officieel is het verboden.

• Japan en Singapore: Hier gelden strikte straffen. Zelfs kleine hoeveelheden kunnen leiden tot jarenlange gevangenisstraffen.

De verschillen binnen Azië zijn dus groot, maar over het algemeen is de regio nog erg terughoudend.

Cannabis in Afrika

Afrika heeft historisch gezien een lange traditie met cannabis, maar de wetgeving is vaak streng. Toch komt er beweging in.

• Zuid-Afrika: In 2018 oordeelde het Constitutionele Hof dat persoonlijk gebruik van cannabis in eigen huis legaal is.

• Marokko: Dit land is al decennia één van de grootste exporteurs van hasj. Sinds 2021 is er een wetswijziging die de productie van cannabis voor medicinale doeleinden toestaat.

• Andere Afrikaanse landen: In veel landen blijft cannabis streng verboden, ondanks dat de plant er volop groeit.

De rol van medicinale cannabis

In veel landen komt legalisering vaak eerst via de route van medicinale cannabis. Het gebruik voor patiënten met chronische pijn, epilepsie of andere gezondheidsklachten wordt steeds vaker toegestaan. Hierdoor wennen samenlevingen langzaam aan een gereguleerd gebruik, wat vaak de eerste stap is richting bredere legalisering.

Economische en maatschappelijke impact

Legalisering heeft niet alleen invloed op gebruikers, maar ook op economie en maatschappij. In landen waar cannabis legaal is, ontstaan nieuwe banen in teelt, distributie en verkoop. De belastinginkomsten lopen in de miljarden. Bovendien wordt de illegale handel teruggedrongen, wat criminaliteit kan verminderen.

Tegelijkertijd zijn er zorgen. Meer beschikbaarheid kan leiden tot meer gebruik, vooral onder jongeren. Ook zijn de gezondheidsrisico’s van langdurig en zwaar cannabisgebruik niet te onderschatten.

Een wereld in beweging

De status van cannabis en legalisering verschilt enorm per land en regio. Van het strenge beleid in Azië tot de vooruitstrevende regels in Noord- en Zuid-Amerika: er is geen universele aanpak. Toch is de trend duidelijk: steeds meer landen zien de voordelen van regulering boven verbod. Cannabis groeit daarmee uit tot een thema dat wereldwijd niet meer weg te denken is.